58. rocznica uroczystości poświęcenia tablicy memoratywnej w kościele św. Wojciecha w Działdowie. KARTKA Z KALENDARZA

W 1967 roku w Działdowie miała miejsce uroczystość poświęcenia tablicy memoratywnej dedykowanej arcybiskupowi Antoniemu Julianowi Nowowiejskiemu i biskupowi Leonowi Wetmańskiemu. Tablica ta została umieszczona w kościele św. Wojciecha, a akt jej poświęcenia dokonał sam Prymas Tysiąclecia, kardynał Stefan Wyszyński.

Jan Regulski, dokumentując te wydarzenia, zauważył, że przyjazd Prymasa do Działdowa wzbudził silne emocje wśród lokalnych władz komunistycznych. Władze te usiłowały zniechęcić obywateli do udziału w nabożeństwie, zakazując obecności i organizując alternatywne wycieczki dla szkół, aby odciągnąć uczniów od uroczystości o charakterze patriotyczno-religijnym.

Uroczystości zostały zorganizowane z okazji 25. rocznicy męczeńskiej śmierci obu hierarchów polskiego Kościoła. Nabożeństwo rozpoczęło się o godzinie 16:00, a przewodniczył mu biskup płocki Bogdan Sikorski. Kardynał Wyszyński wygłosił kazanie, w którym wspominał o swoim bierzmowaniu, które miał zaszczyt otrzymać z rąk arcybiskupa Nowowiejskiego.

Prymas podzielił się osobistymi wspomnieniami związanymi z arcybiskupem Nowowiejskim, co miało dla niego ogromne znaczenie duchowe i emocjonalne. „To spotkanie małego chłopca z dostojnym biskupem wywarło na mnie potężne i niezapomniane wrażenie. Ilekroć później byłem zapraszany przez biskupa Nowowiejskiego do Płocka” — powiedział Prymas, podkreślając wpływ, jaki te chwile miały na jego życie. Podczas kazania kardynał Wyszyński wspomniał również o ks. Wacławie Jezusku, kustoszu pamięci płockiego duchowieństwa, który opisał męczeński los arcybiskupa Nowowiejskiego w niemieckim obozie Soldau. Prymas wyraził zdumienie okrucieństwem ludzi wobec siebie nawzajem, jednocześnie podkreślając wagę zachowania pamięci o tych wydarzeniach: „Jadąc do Działdowa, przeglądałem książeczkę pod tytułem Męczeński koniec Arcybiskupa Antoniego Juliana Nowowiejskiego, Biskupa Płockiego. Powstała ona pod piórem sumiennego kapłana, który zbierał szczegóły z pobytu w Działdowie Arcybiskupa i kapłanów, więzionych tutaj przez gestapo. Chociaż przeżyłem wojnę, jednak czytając te urywki, nieraz myślałem; aż trudno uwierzyć w to, że człowiek może tak podle traktować człowieka”.

Prymas zakończył swoje kazanie słowami pełnymi nadziei i otuchy dla mieszkańców Działdowa: „Niech przyczyna wspaniałych Męczenników Działdowskich – tak ich odtąd będziemy nazywali – przed tronem Bożym wyjedna nam, naszym rodzinom i naszej Ojczyźnie, zwycięstwo przez wiarę, nadzieję i nieśmiertelną miłość”. Pod koniec nabożeństwa Ojciec Święty Paweł VI skierował do zgromadzonych w działdowskiej świątyni telegram, który odczytał biskup Sikorski. Uroczystość ta była nie tylko hołdem dla męczenników, ale także symbolem oporu wobec opresji i nieustającej wiary w lepszą przyszłość. To doniosłe wydarzenie miało miejsce 12 czerwca. 

Andrzej Rutecki

(Na zdjęciu głównym tablica memoratywna w kościele Św. Wojciecha w Działdowie)