23 września, dzisiaj pierwszy dzień kalendarzowej jesieni 

Pierwszy dzień kalendarzowej jesieni to oficjalne zakończenie lata. I chociaż pogoda w tym roku nas nie rozpieszczała, to i tak będziemy tęsknić za wakacjami. 

Przed nami czas długich jesiennych wieczorów, pod kocem, z gorącą herbatą i książką w ręku, kiedy w powietrzu będzie unosił się zapach cynamonu i wanilii. Zaczyna się również sezon na dynie, grzyby, kasztany i… różnokolorowe liście spadające z drzew. Czas więc i na zmianę domowych dekoracji.

Jesień to żółte, pomarańczowe, czerwone liście, chłodniejsza pogoda, krótsze dni, mgła, deszcze oraz przygotowań zwierząt i ludzi do nadchodzących chłodów.

Jesień to pora roku, która obfituje w symbolikę zawiązaną z przemijaniem i obumieraniem, zmianami w naturze, jesienią tradycyjne obchodzimy Dożynki czy Dzień Zaduszny. 

Pierwszy dzień jesieni obchodzimy w różnych terminach.

Jesień astronomiczna – zaczyna się 22 lub 23 września (dzień równonocy jesiennej – w tym roku 22), a kończy się 21 lub 22 grudnia (dzień przesilenia zimowego – w tym roku 21). Ten podział wynika z faktu, że dni są coraz krótsze, a noce coraz dłuższe. Jesień zaczyna się w momencie, gdy dzień i noc trwają niemal tyle samo, czyli równonoc (ekwinokcjum), a kończy, gdy dzień jest najkrótszy w roku.

Jesień kalendarzowa – zaczyna się 23 września i trwa do 21 grudnia. Jest to stała data, wynikająca z podziału roku na cztery pory roku. Ta data jest niezmienna, bez względu na inne czynniki.

Jesień meteorologiczna – trwa od 1 września do 30 listopada. Ten podział jest ustalony przez meteorologów, który wynika z podziału na pełne miesiące. Ułatwia porównywanie danych pogodowych.

Jesień fenologiczna – nie ma stałej daty. Zaczyna się z kwitnieniem wrzosu zwyczajnego, dojrzewaniem kasztanowca zwyczajnego, borówki brusznicy oraz wraz z żółknięciem liści. Kończy się, gdy przyroda przechodzi w stan zimowego odpoczynku.

Data może różnic się w różnych częściach Polski, np. w północnej części Polski, przychodzi szybciej niż w południowej.

Jesień termiczna –  ma początek, gdy średnia temperatura dobowa pozostaje w zakresie od 5 do 15 stopni, a kończy się gdy średnia dobowa temperatura spada poniżej 5 stopni. Ten podział również nie ma stałej daty. Zazwyczaj w Polsce zaczyna się z początkiem września i trwa do końca listopada.

Mimo, że początek najpopularniejszych podziałów (astronomiczny i kalendarzowy) zaczyna się pod koniec września, my świętujemy koniec lata, a początek jesieni wcześniej. A mowa tu o Święcie Plonów/Dożynkach. Jest to staropolski zwyczaj, który miał stałą datę 23 września, w czasie równonocy jesiennej. Było to bardzo ważne wydarzenie, na które przygotowywano się już w sierpniu, po zakończeniu żniw. Święto Plonów było związane z obrzędami dziękczynnymi za plony, a w centrum uwagi był chleb, który symbolizował urodzaj. Z biegiem czasu Dożynki nie straciły na znaczeniu, nie wyobrażamy sobie tego wydarzenia bez wieńców dożynkowych, Msza Dziękczynnej, biesiady z poczęstunkiem i muzyka.

23 września obchodzimy również Dzień Spadającego Liścia. Powstał on z myślą o radosnym powitaniu jesieni, zamiast smutnego żegnania lata i cieszenia się nową pora roku. 

1 listopada obchodzone jest uroczystość Wszystkich Świętych, dzień zadumy i refleksji, w którym odwiedza się groby bliskich, zapala znicze i wspomina zmarłych. Tradycja ta jest związana z upamiętnieniem Wszystkich Świętych oraz z porządkowaniem grobów, na których stawia się kwiaty i zapala znicze. 

11 listopada obchodzony jest Dzień Świętego Marcina, tradycyjnie piecze się wtedy rogale świętomarcińskie. Dzień Św. Marcina był tradycyjnie końcem jesiennych prac, a koniec sezonu sprzyjał oczywiście ucztom. 

Jesień to pora roku pełna symboliki. Skłania do refleksji i zadumy nad przemijaniem. Ale pomimo przemijania, jesień jest również czasem transformacji. Zmiany kolorów w liściach symbolizują energię, która przepływa i odnawia lasy, a także wskazują na przemiany w życiu ludzi. Początek jesieni zaczyna się gdy następuje równonoc jesienna, czyli dzień i noc trwają tyle samo, jest to symbol harmonii i równowagi w naturze, ale i dążenia do tego w naszym życiu.

Jesień niesie ze sobą też różne przesądy, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie.  

W pierwszy dzień kalendarzowej jesieni dobrze wyjść na spacer i zabrać ze sobą do domu kilka kasztanów, które będą nam służyły jako dekoracje, ale również pomogą w szczęściu, ochronie domu i płodności. Kasztany również można nosić w kieszeniach, ponieważ kiedyś wierzono, że pomogą nas ochronić przed złymi mocami i przyniosą nam szczęście w miłości. A jak chcesz zadbać o lepszy sen, połóż kasztany pod swoim łóżkiem. Uważano, że ma to zapobiec pojawianiu się koszmarów oraz miały wchłaniać złą energię. Dodatkowo, kasztany pod łóżkiem miały odstraszać pająki i faktycznie ma to swoje zastosowanie w praktyce, ponieważ kasztany wydzielają zapach, który działa drażniąco dla pająków i inne owady.

Jesień to także bardzo kreatywny czas, ponieważ ta pora roku oferuje wiele okazji do rozwijania swoich pasji, odkrywania talentów, czy twórczego spędzania czasu w otoczeniu przyrody lub w domu. Można np. zbierać jesienne skarby natury i tworzyć z nich dekoracje, organizować warsztaty kulinarne, malować jesienne krajobrazy, fotografować czy tworzyć kompozycji z liści, kasztanów, żołędzi i dyni. 

Julia Grochowska 

(Na zdjęciu głównym kadr z jesiennym krajobrazem)