14 listopada Światowy Dzień Cukrzycy

Dzień ten w 2006 r. przez ONZ ogłoszony został jako „Światowy Dzień Cukrzycy”. Potrzebę ustalenia takiego dnia już sugerowano od wielu lat. Światowa Federacja Diabetologiczna (IDF) powstała w 1950 r., obecnie zrzesza 167 krajów świata. Kraje przystępujące do IDF muszą wykazać się zaangażowaniem w ograniczeniu pandemii cukrzycowej, gdyż taki jest cel działania tej organizacji.

Jednym ze sposobów uświadamiania wagi tego problemu było ustanowienie takiego dnia. Skoro miałby to być dzień to konieczna była też konkretna data. Niestety, z tym był pewien kłopot, ponieważ nie istniał jednoznaczny dzień odkrycia insuliny ani data jej pierwszego skutecznego podania. Takich dat było wiele – od 23 czerwca 1922 r. do 28 czerwca 1922 r. – w zależności od tego, kto przeprowadzał doświadczenia i kto je opublikował. Ponadto publikacja wyników nie zawsze oznaczała faktyczne pierwsze podanie insuliny.

Dlatego zaczęto szukać innej, symbolicznej daty. Jedynym odpowiednim dniem mogła być data urodzin odkrywcy insuliny. Problem w tym, że odkrywców było kilku. W 1923 r. Nagrodą Nobla uhonorowani zostali dwaj naukowcy – Frederick Banting i John Macleod. Jak się okazało, John Macleod nie brał bezpośredniego udziału w pracach nad odkryciem insuliny – był jedynie kierownikiem instytutu na Uniwersytecie w Toronto. Pominięto natomiast dwóch innych badaczy: Charlesa Besta, który był wówczas jedynie studentem tego uniwersytetu, oraz Jamesa Collipa, który oczyścił insulinę i umożliwił jej zastosowanie u ludzi. Dotychczas badania nad insuliną prowadzone były wyłącznie na psach, co ograniczało możliwość jej praktycznego zastosowania u ludzi. Po przyznaniu Nagrody Nobla wybuchła afera pełna oskarżeń, sprostowań i wzajemnych pretensji. Chcąc załagodzić spór, Frederick Banting podzielił się swoją częścią Nagrody Nobla ze swoim studentem Charlesem Bestem, natomiast John Macleod podzielił się nagrodą z Jamesem Collipem. Aferę tę ostatecznie obrócono w sukces, pokazując, że współpraca może prowadzić do wielkich osiągnięć naukowych.

Analizując tę sytuację, uznano, że jedyną odpowiednią datą upamiętnienia odkrycia insuliny będzie dzień urodzin Fredericka Bantinga, który przyszedł na świat 14 listopada. I właśnie stąd wziął się ten dzień – Światowy Dzień Cukrzycy. Nazwa tego dnia również była powodem wielu sporów i dyskusji. Początkowo obchodzono go jako „Święto Cukrzyka”, jednak wiele osób i organizacji prozdrowotnych skrytykowało tę nazwę. Uznano, że świętowanie choroby, która ma charakter pandemiczny, przeczy idei, dla której ten dzień został ustanowiony.

Postanowiono więc zmienić nazwę na „Światowy Dzień Walki z Cukrzycą”. Jednak i ta nazwa okazała się nietrafna, ponieważ sugerowała, że walka z cukrzycą ogranicza się do jednego dnia w roku. Tymczasem z tą chorobą należy zmagać się i przeciwdziałać jej skutkom przez cały rok. Ostatecznie Światowa Federacja Diabetologiczna (IDF) wystąpiła do Organizacji Narodów Zjednoczonych z wnioskiem o ustanowienie tego dnia pod nazwą „Światowy Dzień Cukrzycy”, obchodzonego 14 listopada każdego roku. Wniosek ten został przyjęty i zatwierdzony podczas sesji plenarnej ONZ w 2006 roku. W ten sposób ostatecznie ustalono zarówno datę, jak i nazwę tego dnia. Dzień ten ma na celu edukowanie społeczeństw na całym świecie o cukrzycy oraz możliwościach jej zapobiegania i wczesnego wykrywania. Obchody Światowego Dnia Cukrzycy mają również zwrócić uwagę na znaczenie zdrowego stylu życia i właściwej profilaktyki.

Polskie Stowarzyszenie Diabetyków (PSD), powstałe w 1981 roku, dostosowało swoje zapisy statutowe do uchwały ONZ, która traktuje osoby z cukrzycą jako pełnoprawnych członków społeczeństwa. W związku z tym do statutu wprowadzono zapis, że PSD jest organizacją zrzeszającą osoby działające na rzecz dobra osób chorych na choroby cywilizacyjne i przewlekłe, w tym na cukrzycę, a także osoby zdrowe, które pragną wspierać te działania.

Dzień ten różni się od Dnia Diabetyka, obchodzonego w czerwcu w niektórych krajach, w tym również w Polsce. Światowy Dzień Cukrzycy ma bowiem szerszy wymiar – jego celem jest nie tylko integracja i wsparcie osób chorych, ale przede wszystkim propagowanie wiedzy o problemach, z jakimi zmagają się diabetycy, oraz zwiększanie świadomości społecznej na temat tej choroby. Światowy Dzień Cukrzycy to symbol wspólnej troski o zdrowie społeczeństw. Ma przypominać, że świadomość, profilaktyka i solidarność są najlepszą bronią w walce z tą chorobą.

Władysław Kubiński, Honorowy Prezes Miejsko-Powiatowego Koła PSD w Działdowie

(Na zdjęciu głównym Władysław Kubiński)